Een aanpak voor de Zorg in Nederland

Het doel is simpel: we willen goede zorg, in een overzichtelijk systeem, waar iedereen op een redelijke manier aan meebetaalt dan wel aan verdient. Nieuwe afspraken, technieken en processen gaan ons daarbij helpen, maar het uiteindelijk is het allerbelangrijkste: menselijke zorg.

• Het gaat erom dat Nederlanders goede zorg willen, in een overzichtelijk systeem, waar iedereen op redelijke manier aan meebetaalt dan wel aan verdient. En als het even kan: menselijke zorg.
• Wij gaan uit van gedeelde verantwoordelijkheid, dus zorgverleners en patiënten zijn beiden verantwoordelijk.
• Nederland is een klein land; laten we niet doen of het om een oneindig complex probleem gaat dat we niet kunnen oplossen met moderne aanpak, big data, transparantie en de beroemde Hollandse directheid.
• De overheid had zich teruggetrokken maar zal op het gebied van standaarden, tarieven, wetgeving en producten(inkoop) een veel actievere rol moeten spelen.
• Marktwerking blijft, maar alleen bij de planbare zorg (heupen, knieën e.d.) en in sectoren waar concurrentie belangrijker is dan samenwerking
• Meer centrale regie, afspraken en prijsbepaling; marktwerking blijft waar dat gunstig is bij planbare zorg (ogen, knieën e.a.)
• Samen vastleggen wat acceptabele zorg is en wat vergoed wordt; overbodige (be)handelingen of medicijnen stoppen
• In de EU samenwerken voor zeldzame ziektes en medicijnen (NL is te klein daarvoor)
• Vrijblijvendheid bij zorgverleners wordt continue verbeteren: evaluatie van zorgtrajecten, medicijnen, behandelingen, dure technologie e.a. Betaling voor zorgtraject (zorgbundel), van klacht tot einde.
• Vrijblijvendheid bij burgers wordt meedoen: oefeningen doen, medicijntrouw, dieet volgen, sporten
• Samen vastleggen wat acceptabele zorg is en wat vergoed wordt; overbodige (be)handelingen of medicijnen stoppen
• Vrijblijvendheid bij zorgverleners wordt continue verbeteren: evaluatie van zorgtrajecten, medicijnen, behandelingen, dure technologie e.a. Betaling voor zorgtraject (zorgbundel), van klacht tot einde.
• Vrijblijvendheid bij burgers wordt meedoen: oefeningen doen, medicijntrouw, dieet volgen, sporten
• In de EU samenwerken voor zeldzame ziektes en medicijnen (NL is te klein daarvoor)
• Lastige kwesties eindelijk oppakken (inkomens van specialisten, handige BV’s, rol verzekeraars, invloed lobby)

Algemeen

Nederlandse zorg is vergeleken met veel landen om ons heen goed, of erg goed. Maar de zorg kost ons veel, en volgens sommigen teveel. De marktwerking in de zorg heeft onvoldoende gewerkt. Op korte termijn zal er aantal maatregelen genomen worden om de ergste fouten te herstellen. Wij hebben een uitgebreid en concreet programma opgesteld dat in vier jaar de zorg zal verbeteren.

Deze aanpak bevat een analyse, principes, effecten en scenario’s om te eindigen met de concrete maatregelen.

Wij gaan uit van gedeelde verantwoordelijkheid: zorgverleners en patiënten zijn beiden verantwoordelijk. De overheid had zich teruggetrokken maar zal op het gebied van standaarden, tarieven, wetgeving, marktwerking en producten(inkoop) weer een veel actievere rol moeten spelen.

Nu wordt makkelijk over de doorgeschoten marktwerking gesproken door De Jonge, maar dit is al in 2018 door Van Rijn en toen door De Jonge in 2019 en nu weer door De Jonge in 2020 geroepen als belangrijk standpunt voor het CDA, maar daar hebben zij dus al 3 jaar niets aan gedaan. Marktwerking blijft, maar alleen bij planbare zorg waar concurrentie meer waarde toevoegt dan samenwerking.

Inleiding

Nederlandse zorg is vergeleken met veel landen om ons heen goed, of erg goed. Maar de zorg kost ons veel, en volgens sommigen teveel. Lastig daarbij is wel dat de zorgkosten blijven stijgen, ook al is de stijging wel wat afgenomen.  Verontrustend is alleen dat VWS niet weet waaraan dat te danken is en dat het namelijk zal hebben geholpen is dat 10% van de Nederlanders in de eerste 7 maanden van 2016  zorg heeft gemeden, gezien het eigen risico. Wat de oorzaken ook mogen zijn, zorg is te belangrijk om het a) zo complex te laten dat we niet kunnen bijsturen en b) zo duur te laten dat mensen die zorg nodig hebben zorg vermijden.

De laatste tijd heeft een aantal bekende Nederlanders de publiciteit gezocht vanwege de toestand van de zorg en welzijn. Geer en Goor (ouderen), Joop van Rijn (over zijn vrouw; vader van Martin van Rijn, VWS), Hugo Borst (AD-columnist; ouderenzorg in Nederland: manifest ‘Scherp op ouderenzorg’); allemaal dachten zij zelf dan maar op de barricaden moeten, ludiek of niet.

Wij van Partij Helder hebben de zorg geanalyseerd met kranten en rapporten juist in de rol van burger. De burger die al dan niet eens in de zorg terecht kan komen, maar ook de burger als betaler van belasting, eigen bijdrage etc. Wij denken dat de hier voorgestelde oplossingen al lang hadden gemoeten. En nu meer dan noodzakelijk zijn. Kennelijk is het zelfreinigend vermogen van de zorg, en dan vooral van ministerie en zorgmanagers, onvoldoende groot. Dat kan niet anders, gezien de onnodige behandelingen, gebrek aan transparantie, te hoge prijzen en de voortdurende schandalen rondom belangenverstrengeling, onkostendeclaraties e.d.

Notabene

NB: er staan ongetwijfeld fouten in; verkeerde termen, procedures die anders gaan, veranderingen die al zijn doorgevoerd. Mocht u die herkennen, wilt u ons dat melden? Dan passen we dat aan.

Diagnose

De belangrijkste conclusie is dat er hard wordt gewerkt in de zorg en dat er over het algemeen hoge kwaliteit zorg wordt geleverd! De zorg als systeem, evenwel:

• is te complex. Daarom is het lastig bij te sturen, geeft teveel ruimte aan belangenverstrengeling, maar werkt ook vervreemding in de hand
• bevat veel verspilling van tijd en geld (‘waste’). Er worden soms 2 operaties uitgevoerd waar dat ook in 1 kan. Er zijn tussen zorgverleners en zorgverzekeraars soms 7 prijzen voor 1 behandeling. En misschien nog wel belangrijker: verspilling van aandacht.
• werkt vervreemding in de hand omdat patiënten en zorgverleners de impact van hun beslissingen op het systeem niet zien. Een arts denkt onnodig een duurdere machine te kunnen aanschaffen, zonder besef van waar geld ook nog voor gebruikt kan worden. Onnodige behandelingen worden toch verricht. Tegelijkertijd voelt een patiënt voelt niet wat het kost als hij zijn oefeningen niet doet of zijn kuur niet afmaakt, en de behandeling langer duurt.
• levert geen of weinig stuurinformatie, dan wel is deze informatie onduidelijk
• is in de basis kostengericht en niet bijvoorbeeld kwaliteitsgericht, of gericht op innovatie en samenwerking
• beloont kwantiteit, d.w.z. aantal verrichtingen, of het opmaken van budget. Daarmee leidt het tot hogere kosten
• kost ons veel geld. Of het teveel geld is, hangt af van wie je het vraagt.
• is een mix van harde prijsonderhandelingen gevolgd door afspraken over de traditionele budgetten (planbare kosten). Daarmee staat het ver af van het economische systeem van prijsvorming in een ‘vrije markt’
• bevordert niet altijd om samen te werken. Het is deels een markt waarin geconcurreerd moet worden. Samenwerking kan zelfs verboden zijn.
• is voor nieuwkomers lastig om in door te dringen
• stimuleert innovatie niet bijzonder (o.a. door belemmeringen op samenwerking)
• maakt weinig gebruik van moderne middelen als beslissystemen, applied gaming, robots en big data.

Wat is er niet gedaan?

Onder de voor de hand liggende kenmerken van het systeem en symptomen van de aandoening in onze zorg, is er een centrale angst: de angst dat het budget niet beheersbaar is. En om die angst te bezweren worden er maar jaarlijkse budgetten vastgesteld met boetes, wordt het aantal behandelingen in het geheim beperkt, wordt er krampachtig onderhandeld en net gedaan alsof er marktwerking is. Want “als de marktwerking er niet meer is, dan loopt het helemaal fout”. Tenminste: vanuit de kosten geredeneerd. En juist die kosten zijn blijven stijgen.

Als we terugkeren naar ons doel, dan kunnen vaststellen dat we het volgende níet hebben:

• een systeem dat alle behandelingen laat uitvoeren die nodig zijn, met de optimale kwaliteit en efficiency die de Nederlandse gezondheidszorg kan leveren
• een systeem dat in de basis gericht is op preventie, kwaliteit, innovatie en samenwerking
• een systeem waarin geen behandelingen worden uitgevoerd die niet nodig zijn
• een systeem waarin geen ruimte is voor oneigenlijke belangen
• een systeem waarin wij met zijn allen bepalen wat noodzakelijke zorg is en wat de gewenste kwaliteit is
• en heel simpel: een systeem waarin een getrouwd stel na 50 jaar samen niet wordt gescheiden omdat hij een andere indicatie heeft dan zij.

Behandelplan

Principes

We hebben een aantal principes en verbeteringen opgesteld, als uitgangspunten voor de concrete uitwerking van de ‘Behandeling’:

1. Zorggelijkheid van alle Nederlanders in toegang tot noodzakelijke zorg in juiste aanbod en kwaliteit. Toegankelijkheid is zowel fysiek (afstand) als financieel.
2. Systeem: een overzichtelijk en transparant systeem, gericht op kwaliteit. De focus kan worden verlegd van kosten naar kwaliteit door centraal geregistreerde producten (niet alleen medicijnen) en prijzen, vastgestelde tarieven, standaarden en transparantie;
3. Van vrijblijvendheid naar verantwoordelijkheid van alle betrokkenen. Van cliënten kan worden verwacht dat zij volledig meewerken en hun therapie trouw zijn en bijdragen aan het succes van het traject. We gaan patiënten vragen zich beter te melden, dan wel aan te geven dat een andere eindsituatie is bereikt (blijvende invaliditeit). Van de artsen kan worden verwacht dat zij een behandeling uitvoeren die optimaal is voor de cliënt, binnen de kaders van de zorg in Nederland (geen onnodige (dure) medicijnen, behandelingen etc.). Waar nodig worden daar richtlijnen voor opgesteld waar de zorgverlener vanuit kan gaan.
4. Zorgverleners worden zoveel mogelijk ondersteund door processen en software waardoor zij zoveel mogelijk tijd aan de echte zorg kunnen besteden, en zo min mogelijk tijd en aandacht aan administratieve taken in de eigen instelling, verslaglegging richting zorgverzekeraars etc. Iedereen van zorgassistenten tot specialisten moeten kunnen focussen op het ‘echte werk’.
5. Zorgbepaling worden door andere partijen gedaan dan zorgbetaling. Oftewel: degene die de kosten moet beheersen mag niet degene zijn die bepaalt of zorg nodig is, en hoeveel. Dit moet worden gedaan door een partij die maar één belang heeft: een goed zorgtraject.
6. Van budgetten naar gemaakte kosten; budgetten worden voorschotten die worden verrekend met de werkelijk geleverde zorg. De prikkel om het budget op te maken verdwijnt.
7. Kosten en baten worden gelijk verdeeld over alle spelers. Een voorbeeld: iemand aan een eigen bijdrage voor farmaceuten gedacht?
8. Vergoeding voor arbeid naar behoren: er komen minimumtarieven voor medewerkers in de thuiszorg e.d. en maximumtarieven (Balkenende-norm) voor specialisten in loondienst en eigen bedrijven
9. Van behandeling naar traject. Van aandacht voor een behandeling naar aandacht voor het hele traject t/m eindsituatie. En dus ook: van vergoeding van een efficiënte behandeling naar vergoeding voor het effect van het hele behandeltraject. De prikkel uit het aantal behandelingen verdwijnt.
10. Samen continue verbeteren: in plaats steeds het wiel uitvinden of te focussen op fouten gaan we de nadruk leggen op continue verbeteren. Het beste wordt geïmplementeerd en steeds verbeterd, totdat er nog iets beters komt.
11. Preventie: een belangrijk middel ter voorkoming van ziekten, en kosten, is preventie. Herstel van de schoolarts, obesitas programma’s voor kinderen vanaf jonge leeftijd, meer sport op school (voor alle kinderen), vergoedingen voor sportkleding en -schoenen waar nodig, zijn belangrijke middelen daarbij. Verder lezen
12. Lastige discussies worden (op tijd) gevoerd: arts met cliënt, beleidsmakers met zorg, beleidsmakers met parlement etc.
13. Samenwerking tussen afdelingen en instellingen wordt beloond
14. Privacy wordt gewaarborgd: van zorgnemer én zorgverlener
15. Zorg voor zorgverleners: veel zorgverleners werken onder hoge stress of maken teveel uren. Uitgangspunten zijn normale werktijden, duidelijke rollen en verwachtingen, continue verbeteren in plaats van fouten. Op de langere termijn komen er o.a. meer specialisten.
16. Onderzoek: bij instituten die met belastinggeld worden betaald zal de onderzoekskalender moeten passen bij de prioriteiten van de Nederlandse zorg en de zorgnemers. Onderzoek wordt afgestemd in de EU.
17. Marktwerking: alleen nog maar waar samenwerking en gemeenschappelijke innovatie niet belangrijker zijn. En dat is over het algemeen in de planbare zorg (knieën, heupen e.d.)

Effecten

De te verwachten effecten van deze maatregelen:

• Mensen zijn sneller gezond, door betere medicijnkeuze, betere gesprekken met arts, betere keuze behandelingen door beslissystemen en big data en meer therapietrouw
• Minder complex systeem, dat beter te evalueren en bij te sturen is, en waarin artsen en patiënten kunnen zien hoe hun gedrag invloed heeft daarop
• Efficiency door minder fouten, therapietrouw, samenwerking, continue verbeteren in plaats van ‘foutcultuur’
• Best haalbare en betaalbare medicijnen en andere producten worden gebruikt. Met big data zal worden gevolgd wat de daadwerkelijke effectiviteit is van medicijnen en andere producten
• Zorgverleners die door hun ‘contract’ met de zorgnemer niet alleen betrokken zijn bij de ingreep, maar bij het hele proces tot/met de genezing dan wel een andere ‘eindsituatie’
• Meer tijd door verminderen onnodige behandelingen en onnodige onderhandelingen (centrale tarieven)
• Betere verhouding zorgtaken-overige taken door digitalisering, vermindering van administratie, deels weghalen van inkoop (productleveranciers, farmaceuten), afschaffen verschillende evaluatiemethoden en formulieren per verzekeraar
• Minder zorgvraag door preventie (obesitas-programma, sport, gezond-voedselprogramma in publieke ruimte) en vroege signalering (schoolarts). Introductie van één keurmerk voor gezond voedsel, en 0% BTW voor biologische groente, fruit, vegetarische vlees- en zuivelvervangers en Beter Leven *** vlees (bij voorkeur kip; varken en zeker rundvlees zijn onvoldoende duurzaam te produceren).
• Lagere kosten door betere inkoop
• Onderzoek volgens onze prioriteiten, zowel in Nederland als in Europa
• Blijere zorgverleners: minder werkdruk, duidelijker verwachtingen

Uitwerking

Na de diagnose, principes volgt dan nu het behandelplan en de uitwerking waarop bovenstaande is gebaseerd.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid versus vrijblijvendheid

• Samen bepalen wat wij acceptabele zorg vinden en wat dat mag kosten. Vervolgens gaan we daar de zorg op inrichten. Voorbeelden:
  • een Eerste Hulp ziekenhuis binnen een acceptabele aanrijtijd overal in Nederland
  • goed bereikbare huisartsenposten
  • een jeugdzorgaanvraag die snel wordt opgepakt
  • voldoende begeleiding van ouderen die onvoldoende mantelzorgers hebben
  • psychiatrische patienten die dat nodig hebben worden ook echt snel bereikt
  • NB: vergelijk de oproep van de SER aan het kabinet om een plan te maken om zorg betaalbaar te houden, o.a. door preventie en ook duidelijke keuzes te maken wat wel of niet in het basispakket moet
  • NB: Bang voor stijging van het budget? Wat denkt u dat het gebrek aan preventie en het bijna stimuleren van ongezond voedsel in de publieke ruimte en supermarkten ons kost?

• Vrijblijvendheid zorgverleners: omdat systeem complex is, is het makkelijk en deels terecht om alleen te focussen op het eigen deel van het systeem. Toch is het ook voor zorgverleners noodzakelijk om de impact van de eigen beslissingen op het systeem te zien. Vrijblijvendheid bij toepassen van best practices, innovatie en eigen beslissingen bij inkoop e.a. zal minder moeten worden ten gunste van samenwerking, continue verbeteren, gebruik big data en transparantie. Een middel kan zijn om maandelijks een overzicht te bespreken van alle kosten die hij of zij heeft gemaakt, vergeleken met andere artsen in Nederland in vergelijkbare gevallen.
• Vrijblijvendheid patiënten: therapietrouw (oefeningen, medicijnen) zal een vast element moeten worden in de behandeltrajecten. De vrijblijvendheid bij de patiënt zal kleiner moeten worden. Er zullen nadrukkelijk instrumenten aangeboden moeten worden om cliënten te helpen en te trainen. Een optie is versneld invoeren van applied gaming in alle delen van de zorg.

Kwaliteit, aanbod

• Zorggelijkheid en kwaliteit: het zorgaanbod in Nederland wordt overal gelijkgesteld. In heel Nederland krijgt iemand met indicatie dyslexie dezelfde (kwaliteit) behandeling. Waar nodig wordt de vereiste kwaliteitscriteria vastgesteld door een centrale zorgautoriteit (en niet door individuele verzekeraars). Deze criteria worden openbaar gemaakt. Deze kwaliteit moet overal in Nederland geboden worden, zodat Nederlanders overal zorggelijkheid hebben.
• Gemeenten in heel Nederland krijgen dezelfde criteria, tarieven, minimumlonen van thuiszorg e.a., splitsing van betaling en bepaling. Binnen die spelregels kunnen zij excelleren in zorgkwaliteit, klantvriendelijkheid en interne efficiency.
• Van behandeling naar traject: in plaats van de focus op de behandeling en de kosten zal de aandacht moeten gaan naar het ‘contract’ tussen zorgverlener en zorgnemer, arts en patiënt, die samen een traject aangaan van klachten tot/met de genezing dan wel een andere ‘eindsituatie’. Dit vraagt betrokkenheid en verantwoordelijkheid van beiden. Het gaat dan dus niet alleen om intake en behandeling, maar ook om verdere verloop t/m de beter-melding door de patiënt. Alleen dan kunnen medicijnen geëvalueerd, therapietrouw geholpen Op grote schaal zullen de mogelijkheden ter beschikking worden gesteld om tijdens het traject bloedwaarden, video’s van oefeningen, slaapdagboek, apps etc. te delen met de arts. (Inderdaad: privacy is zeer belangrijk aandachtspunt, maar de kosten van de zorg maken de zorg niet vrijblijvend).
• Effectiviteit en kwaliteit wordt straks steeds (o.a. met big data) gemonitord en in de beoordeling van organisaties, apparatuur en medicijnen meegenomen. Efficiency in processen wordt slechts een van de factoren in de waardering.
• Veel artsen en andere zorgverleners maken nu teveel uren. Nederland heeft relatief weinig specialisten. Het Capaciteitsorgaan zoals het nu functioneert heeft belang bij dit lage aantal specialisten vanwege hun onderhandelingspositie voor tarieven en lonen. De aantallen voor opleidingen zullen voortaan worden bepaald door zorgeconomen en anderen, met een niet bindend advies van betrokken specialisten. Voordeel van meer specialisten is dat er meer tijd komt voor patiënt, opleiding, continue verbeteren, en dat er minder fouten worden gemaakt.
• Communicatie met patiënt is terugkerende issue. Dit moet kennelijk vanaf jaar 1 in opleiding veel meer aandacht krijgen en daarna blijvend een aandachtspunt moeten zijn. Gezien de zorghiërarchie zal de kwaliteit van de communicatie bij artsen periodiek door een onafhankelijk instituut moeten worden vastgesteld. Daarnaast zal de arts waar nodig meer tijd moeten krijgen om goed te kunnen communiceren.

Kosten, tarieven, vergoedingen

• Centrale registratie: naast de centrale registratie van medicijnen komt er een centrale registratie van producten: van operatierobots tot, waar nodig, pleisters. De afwegingen die in de individuele organisaties overblijven zijn de keuze uit bijvoorbeeld de beste 3, meedoen aan trials voor nieuwe producten. Alle producten, medicijnen, rolstoelen, operatierobots, worden jaarlijks/meerjaarlijks geëvalueerd op basis van big data uit heel Nederland met vraag of zij nog bijdragen aan het doel waarvoor wij ze aanschaffen. Nieuwe producten worden jaarlijks toegevoegd aan de vergelijking. De beste 3 blijven steeds over. De rest niet. Informatie hierover wordt als open data ter beschikking gesteld voor publiek, app makers e.a. #continue verbeteren
• Centrale inkoop: er moet centraal ingekocht worden waar dat nodig is, bijv. bij nieuwe machines, nieuwe medicijnen. Bepalen waar centrale inkoop nodig is, is simpel: de ‘sales-dichtheid’ van de farmaceuten en andere leveranciers is een goede indicatie. Centrale inkoop wordt niet gedaan door ambtenaren bij VWS, maar door onderdeel van een van de huidige zorginstellingen dat gespecialiseerd is in inkoop en onderhandelen, en gebruik kan maken van input uit big data van Nederlandse zorg. Vanzelfsprekend moet het geen log instituut worden, maar het is beter dan de incidentele maatregelen die nu worden genomen. En centrale inkoop scheelt veel tijd en aandacht zodat de focus kan naar kwaliteit.
• Tarieven behandelingen: er komen vaste tarieven per behandeling voor heel Nederland. Het prijsniveau zal steeds zodanig zijn dat een zorginstelling die zijn zaken goed op orde heeft het ervoor kan doen. Een inefficiënte organisatie niet, en die zal dus moeten aanpassen. Jaarlijks worden de tarieven geijkt en waar mogelijk verlaagd (efficiency zal toenemen). Dit scheelt veel geld, tijd en aandacht bij veel betrokkenen; en onduidelijkheid voor publiek. Tarieven worden als open data ter beschikking gesteld voor publiek, app makers e.a.
• Tarieven inkoop zorg: er komen centrale (minimum-)tarieven voor functionarissen in thuiszorg en vergelijkbare sectoren. Gemeenten kunnen zich richten op kwaliteit en effectiviteit.
• Vergoedingen: de directe koppeling tussen efficiency en beloning (aantal behandelingen x tarieven) wordt weggehaald. Transparantie zal zorgen dat er voldoende behandelingen worden uitgevoerd. Zorginstellingen kunnen extra worden beloond voor de kwaliteit van het hele zorgtraject, patiënt tevredenheid, openheid over fouten, samenwerking buiten de zorginstelling, voor het snel overnemen van betere technieken e.a.
• Vergoedingen/salarissen: uitgangspunt is vergoeding voor arbeid naar behoren. Dat betekent minimumtarieven in thuiszorg en maximumtarieven en -salarissen (Balkenende-norm) voor specialisten in loondienst en eigen bedrijven. Salarissen voor verschillende zorgverleners worden gelijk getrokken over hele zorg.
• Vergoedingen/in loondienst of eigen bedrijf: artsen die werken binnen de muren van een publieke zorginstelling e.a. komen in loondienst. De verlengde subsidie voor overgang naar loondienst (vergoeding voor gemiste goodwill) wordt beperkt tot 1 jan. 2019. Na die tijd worden de tarieven voor ‘externen’ als artsen die werken vanuit maatschap of eigen BV zo gesteld dat deze bij een ‘normale werkweek’ en normale praktijkkosten het netto-inkomen niet hoger is dan de Balkenende norm. Tegelijkertijd komen er commerciële tarieven voor de acquisitie van patiënten (doorverwijzingen etc.), huisvesting, verzekeringen e.a..
• Toegang tot de markt/aanbestedingen: er komen twee- of driejaarlijkse vergunningen voor alle organisaties die een rol spelen in de zorg. De vergunning wordt verleend op basis van efficiency, kwaliteit, maar ook de verhouding tussen vergoedingen voor bestuurders en die van werknemers en de Balkenende norm, commerciële belangen e.d. Dit zal zo (wettelijk) moeten worden ingericht dat deze aspecten als criteria in aanbestedingen meegewogen kunnen en moeten worden. Met vaste tarieven kunnen aanbestedingen focussen op kwaliteit.

Financiering en marktwerking

• Zorgverleners, gemeenten e.a. krijgen geen budgetten maar voorschotten; aan het einde van het jaar wordt er verrekend (overschotten worden dus terugbetaald).
• Verzekeraars krijgen net als de banken normen opgelegd voor reserves die zij moeten aanleggen; jaarlijks wordt dat geoptimaliseerd. Gezien de benodigde competenties in ons kleine landje zou het goed zijn als DNB dat zou doen.
• Marktwerking: een flink deel van zorg is niet geschikt voor voldoende marktwerking door regulering e.a. (zie Marktwerking en Publieke Sector). De prijsvorming in markt wordt overgenomen door centrale zorginstituten voor vaststellen van normen, tarieven, standaarden, kwaliteit. Marktwerking zal worden gehandhaafd in sectoren van de zorg waar marktwerking en gemeenschappelijke innovatie niet belangrijker zijn. Het gaat dan om planbare zorg (ogen, knieën, heupen e.d.) waar organisaties of patiënten kunnen kiezen op basis van transparante prijzen, kwaliteit e.a. aspecten die nodig zijn om in een vrije markt een product te kunnen uitkiezen. Ook daar binnen duidelijke spelregels; controle op belangenverstrengeling, prijsafspraken etc. die ook in de rest van de markt spelen.

Digitalisering, beslissystemen e.a.

• Indicatie en behandeling (indicatiestelling, medicijnen) wordt waar mogelijk voorgesteld door beslissingsondersteunende software op basis van patiëntgegevens, anamnese, algemene medische informatie en big data in Nederland. Voorbeelden van die landelijke input zijn alerts voor opkomende epidemieën en informatie over effectiviteit in vergelijkbare gevallen.
• Door dit te baseren op data die uit feitelijk gebruik in Nederland komt, kunnen ook de beweringen worden getoetst die door de farmaceut of andere producent voor de registratie en goedkeuring zijn gedaan. Ook kan het helpen om trends en epidemieën eerder op te sporen.
• Daarnaast kan het bijdragen aan het verder personaliseren van de behandelingen; een trend die al enige tijd gaande is. Er kan worden vergeleken tussen effectiviteit tussen bijv. mannen of vrouwen, maar ook tussen vrouwen van Nederlandse of Marokkaanse achtergrond. Verschillen kunnen optreden bij bij klachtbeschrijving, symptomen en effectiviteit van behandeling.
• Dit geldt vanzelfsprekend eerder voor lichamelijke aandoeningen, maar zeker ook ondersteunende functie hebben bij aandoeningen in de GGZ.
• Kostenbesparing zal optreden omdat ongewenste of onnodige behandelingen, te hoge doseringen en aantal medicijnen kunnen worden voorkomen.
• Vanzelfsprekend moet er juist ruimte zijn voor maatwerk voor de individuele patiënt. Het positieve van dit type informatie- en beslissystemen is dat het de behandelaar juist in staat stelt zich meer met het specifieke van de patiënt/cliënt bezig te houden. Artsen stellen elkaar oudsher al dit soort vragen, maar daar wordt studieboeken, telefoon en privacy-gevoelige apps als Whatsapp voor gebruikt.
• Artsen die hun bewegingsvrijheid ontnomen zullen voelen; dat klopt vergeleken met de huidige situatie. Dat gevoel is gebruikelijk bij de invoering van dit soort systemen. Maar het voordeel is dat er daarmee o.a. meer tijd en aandacht vrij komt voor het optimaal duiden van de klachten, voor de vaak nog gebrekkige communicatie, en voor de kwaliteit van het hele traject. Het is helaas ook nodig omdat de huidige bewegingsruimte leidt tot teveel verspilling en onnodige kosten. Het feit dat de farmaceutische industrie artsen zo direct benadert geeft aan dat dat voor hen zin heeft; commercieel gezien.

Informatie, big data, overzicht en transparantie, bijsturen

• Informatie-uitwisseling en big data: alle partijen zal worden gevraagd data aan te leveren. Er komt een versnelde invoering van big data, verplichte standaardisering van data en aanlevering. Het gaat om alles van geanonimiseerde behandelinformatie, inkoop, verzekeringen en vergoedingen e.a.
• Met big data analyses worden data geijkt, en worden personen, organisaties, hun relaties en transacties op grote schaal geanalyseerd .
• De resultaten van de analyses wordt gebruikt om 1) als input te worden gebruikt in beslissystemen voor zorgverleners en -verzekeraars, 2) als input voor inkoop, 3) als input voor evaluatie van organisaties in de zorg, 4) als input voor stuurinformatie. Het aanleveren van deze data is niet vrijblijvend.
• Met die waardenetwerkanalyse als input kan ook een realistische ‘zorgkaart’ worden gemaakt. Deze verbetert voor iedereen van beleidsmakers tot belastingbetaler het overzicht, omdat er op een begrijpelijke manier de werking van de zorg wordt uitgelegd. Dit betreft zowel de juridisch-ambtelijke theorie als de praktijk: kwaliteit, geldstromen, aantal verrichtingen, belangen.
• Belangen: een belangrijk aandachtspunten is alle (neven)inkomsten van de deelnemers en hun onderlinge relaties via netwerken en bv’s.
  • Een voorbeeld: er komt nu op verzoek van de Tweede Kamer een onderzoek naar belangenverstrengelingen in de zorg. Straks hoeft dit geen onderzoek te zijn, want KVK en andere externe gegevens zullen worden gecombineerd met facturen en vergoedingen.
  • Ook de jaarlijkse reis van zorgbestuurders, ambtenaren van het ministerie, farmaceuten en zorgverzekeraars zou hierin naar boven moeten komen drijven.
  • Een ander voorbeeld: bij de huisarts kan elke Nederlander zien welke relatie deze heeft met de farmaceut waar hij of zij de medicijnen van voorschrijft (cursussen al dan niet in buitenland; vergoedingen voor presentaties e.a.)
• Transparantie en big data geldt ook voor zorgverzekeraars, die zelf immers hetzelfde doen bij hun verzekerden: data inzetten bijv. bij vermoeden van fraude. Per zorgverzekeraar wordt vastgesteld wat de relatie is tussen hun polissen en hun vergoedingen, naast de relatie tussen inkomens en vergoedingen voor bestuurders versus het eigen personeel en de Balkenende norm.
• Complexiteit: dit verminder hierdoor, en ook wordt het eenvoudiger om het systeem bij te stellen. Prioriteiten kunnen gezamenlijk worden bepaald vanuit overzicht over geheel
• Zorgverleners en privacy: transparantie mag niet ten koste gaan van privacy van zorgverleners en de mogelijkheid om te leren, o.a. door fouten te maken. Informatie over kwaliteit zal altijd gaan over instellingen als geheel en afdelingen daarbinnen. Nooit over individuen. De instelling is verantwoordelijk dat de zorgverlener, in dienst of als leverancier, zijn werk goed doet.

Innovatie & Onderzoek

• Innovatie: digitalisering in processen, beslissingsondersteunende software, big data, robots e.a. zullen versneld worden ingevoerd. Het doel is hogere kwaliteit, meer efficiency, en daardoor ook meer ruimte voor goede gesprekken en mensen aan het bed.
• Innovatiebudget: met de gebrekkige samenwerking rondom innovaties nu betekent dit niet noodzakelijk een hoger innovatiebudget. Samenwerking zal niet meer zo vrijblijvend zijn als het nu is. Innovatie zal moeten worden gemanaged, met een verdeling van inspanning over verschillende instellingen in Nederland heen. We kunnen in ons kleine landje niet elke keer het wiel blijven uitvinden. Het uitgangspunt wordt ‘continue verbeteren’ op basis van de beste resultaten tot nu toe.
• Onderzoek: de onderzoekskalender in het Nederlandse wetenschappelijk onderzoek wordt nu vanuit eigen interesses en belangen binnen de eigen instellingen gedaan. Vaak gaat het om zeldzame ziekten. Onderzoek naar algemene prioriteiten, w.o. onderzoek naar verlichten van medische ongemakken, bijwerkingen, verschillen in klachten en symptomen tussen man/vrouw, ethniciteit, preventie vinden veel minder plaats. Ons voorstel is dat het deel van het onderzoek dat met ons belastinggeld wordt betaald, ook grotendeels door ons wordt bepaald. Dat wil zeggen dat vanuit VWS, NWO of andere organisatie een onderzoekskalender wordt opgesteld die past de zorgvraag van de Nederlandse bevolking. Het is overigens ook een ethische kwestie die in een ‘echte discussie’ besproken moet worden. De onderzoekseuro kan immers maar 1 keer uitgegeven worden. Dan is de keus belangrijk, en lastig, of die euro gaat naar een zeldzame dodelijke erfelijke ziekte waar jaarlijks 10 kinderen aan leiden, of naar een ongemak waar ca. 000 Nederlanders flink last van heeft. Hoe dan ook is het een keuze die we samen moeten bepalen, en niet alleen aan de door ons betaalde instituten hoeven over te laten.
• Samenwerking in EU: voor zover dat nog niet gedaan wordt, zullen wij daarnaast streven naar
  • een Europese kalender voor medisch onderzoek. Daarmee voorkomen we overlap, en kunnen zeker bij de zeldzame ziekten de inspanningen worden verdeeld over de verschillende landen. Waar nodig kunnen, in het kader van de Europese Unie, onderzoekers worden getraind in Nederlandse laboratoria, om vervolgens het onderzoek in eigen land voort te zetten.
  • samenwerken voor onderzoek en behandeling van zeldzame ziektes

Privacy

• Er komen zeer strenge normen voor privacy en beveiliging tegen cybercrime in zorginstellingen. Gebruik van open communicatiemiddelen als Whatsapp of onbeveiligde email, onbeveiligde telefoons/smartphones, datalekken: alles moet worden gemeld.
• Er is al een onafhankelijk overslagpunt voor data in de zorg. Dat zal moeten worden uitgebreid gezien de plannen voor big data, analyses. Tegelijkertijd zal de privacy ook hier zeer streng moeten worden nageleefd. Criteria hiervoor worden openbaar.

NB: dit item wordt nog aangevuld en verbeterd. Heeft u suggesties? Mailt u die dan naar info@partijhelder.nl.