Zorg – preventie en solidariteit

• Preventie: BTW op gezond voedsel naar 0%; op termijn alleen voor biologisch en Beter Leven ***. Op school gezonde lunch en bewegen overal verplicht
• Voedsel is onderbelicht in het beleid rondom gezondheid en preventie. Waar sigaretten en alcohol kunnen rekenen op grote aandacht, lijken vet en suiker de dans te ontspringen.
• Er komt daarom 1 kwaliteitskeurmerk voor voedsel, waarin de verschillende deelaspecten van de honderden keurmerken in verwerkt zitten.
• Obesitas is een epidemie die ook zo aangepakt moet worden. Om te beginnen zal er in ziekenhuizen, onderwijs, overheidsinstellingen snel een overgang moeten worden gemaakt naar gezond voedsel, in samenwerking met cateraars.
• BTW op gezond voedsel naar 0%; ongezond voedsel wordt juist duurder.
• Op scholen wordt het aanbieden van een gezonde lunch en bewegen overal verplicht
• Betaalbaar maken van sport voor iedereen en meer inzet van de schoolarts.

Gezondheidszorg = ongezondheidszorg

Bij gezondheidszorg gaat het in feite vaak om behandelen als er klachten zijn, en dus om ‘ongezondheidszorg’. Daar wordt veel belastinggeld en eigen bijdragen aan besteed: eerstelijnszorg, tweedelijnszorg etc. Relatief weinig geld wordt besteed aan preventie en gezond leven, eten, bewegen, slapen. Dat is vreemd, want een flink deel van onze ziektes heeft te maken met hoe we ‘normaal’ leven.

Er is een relatie tussen ons gedrag en een flink deel van de kosten van de zorg. Wij denken daarom dat we meer gezamenlijke verantwoordelijkheid van elkaar kunnen vragen: oefeningen doen, pillen slikken, dieet volgen. Dat zullen we samen met de zorgverleners nog wel moeten leren. En solidariteit in de zorg: geldt dat ook voor de kosten van ongelukken tijdens de skivakantie?

Preventie, kwaliteit, innovatie en samenwerking worden leidend. Vrijblijvendheid bij burgers en zorgverleners veranderen naar verantwoordelijkheid nemen.

Preventie

• Obesitas is een epidemie die ook zo aangepakt moet worden. Om te beginnen zal er in ziekenhuizen, onderwijs, overheidsinstellingen snel een overgang moeten worden gemaakt naar gezond voedsel, in samenwerking met cateraars.
• Gezond voedsel: lagere prijzen voor gezond voedsel. De BTW wordt 0% voor biologische groente, fruit, vegetarische vlees- en zuivelvervangers en Beter Leven *** vlees (bij voorkeur kip; varken en zeker rundvlees zijn onvoldoende duurzaam te produceren). Plofkippen en vergelijkbaar vlees wordt duurder.
• Keurmerken: er komt één keurmerk voor voedsel en producten v.w.b. gezondheid, leef-en werkomstandigheden van de mensen die deze maken, dieren en planeet. Dit kan door voedsel- en productinformatie te combineren met bestaande keurmerken (er zijn er meer dan genoeg!), aangevuld met verplichte informatie uit jaarverslagen.
• Schoolarts: onderzoek naar kwaliteit en eventueel verplicht maken
• Gezond eten in overheidsgebouwen: we noemden al: gezond eten in alle (semi-)overheidsgebouwen, w.o. ook alle scholen;
• Artsen: trainen van artsen (en in opleiding verwerken) van aandacht voor leefstijl, goede voeding, sporten etc.;
• Scholen: op scholen gezonde lunches en bewegen overal aanbieden
• Betaalbare sport: toegankelijk en betaalbaar maken van sport voor alle kinderen. Dit kan betekenen dat kleding en schoenen vergoed worden waar nodig (nu een beletsel);
• Snackbars niet bij scholen: net als coffeeshops zullen ook snackbars in de buurt van scholen worden beperkt. Daarnaast zal er een maximum aan snackbars per buurt moeten komen. Juist in armere wijken, waar al ongezonder wordt gegeten, zijn snackbars oververtegenwoordigd;
• Voorlichting: op school, maarook op TV en social media, o.a. met het al genoemde ene keurmerk dat verplicht op al het voedsel zal moeten komen;
• Veiligheid: van een andere orde is het verplaatsen van pluimvee- en andere vee-bedrijven naar een gepaste afstand van woongebieden. Een pluimveebedrijf lijkt ‘natuurlijk’, want het gaat om dieren, maar het is eigenlijk een industriële activiteit waarbij o.a. veel fijnstof vrijkomt, wat slecht is voor de longfunctie (astma).
• Snelheid op wegen: verlagen van snelheden op wegen in of rond steden en dorpen.

Obesitas

Obesitas is een epidemie geworden, met o.a. een recordaantal obesitas patiënten jonger dan 5 jaar. De overheid zal het goede voorbeeld moeten gaan geven: catering in alle (semi-)overheidsgebouwen zal zo snel mogelijk gezond en duurzaam moeten worden. Concreet zal er in ziekenhuizen, onderwijs, overheidsinstellingen e.a. publieke locaties versneld een overgang moeten worden gemaakt naar gezond en duurzaam voedsel. Dit zal moeten gebeuren in samenwerking met cateraars. Geen ‘herenakkoorden’, zoals het niet-werkende suikerakkoord van Schippers met de voedingsindustrie. Een deel van de cateraars is overigens op eigen initiatief hier al naartoe overgegaan. Voor de rest: een overgangsperiode van 2 jaar met daarna naleving. De maatschappelijke (en zorg-)kosten zijn domweg te hoog.

De (liberale) individuele vrijheid om ongezond voedsel te kopen en verorberen blijft vanzelfsprekend overeind, maar dat is nog iets anders dan dat ongezond voedsel in de publieke sector, en zelfs ziekenhuizen, wordt gepromoot of zelfs het enige aanbod is. Ook op scholen wordt het nog teveel met de paplepel ingegoten.

Ongezond gedrag kost ons allemaal geld, maar we blijven solidair

Niet alleen vanuit concrete preventie, bijv. voor obesitas, maar ook gezien wat het ons kost zou het dus slim zijn als mensen zo gezond mogelijk leven. Dat vragen we alleen niet van elkaar; er zijn wat voorlichtingsprogramma’s maar daar blijft het bij. Tegelijkertijd gaan we bij ziekte uit van solidariteit. En uit onderzoek blijkt ook dat Nederlanders dat eigenlijk ook niet ter discussie stellen. Het kan ons allemaal overkomen. We stellen daarom geen vragen bij iemands gedrag, en dragen vervolgens gezamenlijk de kosten, ook als die direct het gevolg zijn van heel erg onverstandig gedrag.

Veel aandoeningen, zoals obesitas, hebben een genetische of sociale basis, en de individuele burger kan het krijgen van de aandoening natuurlijk niet worden aangerekend. Wat we wel van elkaar kunnen vragen is dat iemand zich meldt bij zijn arts om te doen wat hij of zij kan. En van ouders kunnen we vragen dat zij dat zo vroeg mogelijk doen met hun kind.

Preventie

Aandacht voor gezond eten, bewegen wordt ook al snel als betuttelend beschouwd, want mensen zijn toch vrij om hun leven in te richten zoals zij willen. Je zou het ook om kunnen draaien: andere mensen mogen ons kennelijk door hun manier van leven extra op zorgkosten jagen. Zie verder hieronder.

Als solidariteit te duur wordt…

Als de zorgkosten verder stijgen, en dat blijven ze doen, dan denken wij dat die solidariteit minder zal worden. De laatste jaren zijn er veel nieuwe innovatieve technologieën en behandelingen toegevoegd aan het vergoedingenpakket. Maar deze behandelingen, bijvoorbeeld voor de bestrijding van kanker, zijn erg duur en drukken dus zwaar op de zorgbegroting. Met de huidige aanpak zal de eigen bijdrage stijgen, dan wel de zorgtoeslag lager worden.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid

De zorg en de financiering ervan zijn nu erg complex. Toch is het duidelijk dat er een relatie is tussen ons gedrag en een deel van de kosten van de zorg. Wij denken daarom dat we meer gezamenlijke verantwoordelijkheid van elkaar kunnen vragen. Het is wat ons betreft logisch dat je een kuur afmaakt, dat je je oefeningen doet en dat je je aan de eetvoorschriften houdt. Die benadering is niet wat we gewend zijn; maar wel noodzakelijk. We zullen daarbij geholpen moeten worden met aandacht van zorgverleners, en aantrekkelijke hulpmiddelen als applied gaming. Vanuit de gezondheidszorg zal dit moeten worden ontwikkeld.

Die gezamenlijke verantwoordelijk betreft dus ook de zorgverlener. De behandeling is dus niet een maagverkleining, maar een traject dat leidt tot blijvend lager gewicht (de maagverkleining is een van de middelen).

Solidair met alles?

Daarnaast is het een optie om bijv. een referendum te houden of  een ‘echte discussie’ te voeren over die solidariteit. We kunnen ons afvragen of alle zorg-, vervoer- en andere kosten ten gevolge van bijvoorbeeld een gebroken been tijdens de skivakantie vergoed moeten worden? Als er meer dan 400.000 arme kinderen zijn in Nederland die niet kunnen trakteren op school bij hun verjaardag, en ook geen sportschoenen kunnen kopen, dan is misschien wat veel gevraagd om hen te vragen mee te betalen aan kosten ten gevolge van risicovolle sporten. Dat betekent wat ons betreft dat alle kosten van een gebroken been tijdens de skivakantie t/m de laatste controle in Nederland voortaan door de skiër zelf verzekerd moeten worden.

Schoolarts (verplicht?)

Obesitas is een van de aandoeningen waar vroege herkenning een groot verschil kan betekenen. Behandeling van kind en gezin kunnen dan immers al vroeg worden gestart. Dit geldt voor veel meer aandoeningen. Er zal daarom veel meer aandacht moeten komen voor vroege herkenning en preventie in het algemeen. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor de schoolarts.

Deelname aan de schoolarts is vrijwillig. Je bent dus niet verplicht om te gaan. Zo’n tien procent van de ouders weigert hun kind naar de schoolarts te laten gaan. We zullen onderzoek moeten doen welke ouders dit zijn, en wat de redenen zijn, om te voorkomen dat dit juist de kinderen zijn die op andere plekken ook al buiten de boot vallen.

Voedsel en waren – oerwoud van keurmerken 

Voedsel is onderbelicht in het beleid rondom gezondheid en preventie. Waar sigaretten en alcohol kunnen rekenen op grote aandacht, lijken vet en suiker de dans te ontspringen.

Één keurmerk

De recente teruggang van 99 naar 11 topkeurmerken door Milieu Centraal is sympathiek maar voor de consument natuurlijk nog steeds onwerkbaar.

Er komt één kwaliteitskeurmerk voor voedsel, waarin de verschillende deelaspecten van de honderden keurmerken in verwerkt zitten. Later zal dit worden uitgebreid naar producten en diensten. Deze informatie zal als ‘open data’ beschikbaar zijn voor websites en apps. Daarmee kunnen burgers worden ondersteund bij de keuzes die zij maken in winkel, kantines e.a. Later volgen restaurants, kledingwinkels e.a. bedrijven en organisaties. Als er straks op een reep ‘gezond’ staat, dan kan men aan het keurmerk zien of dit ook daadwerkelijk zo is.

Dit keurmerk zal worden onderhouden door de organisaties, bedrijven en burgers gezamenlijk. Net als de FDA in de VS zullen wij alle partijen uitnodigen om bij te dragen met factoren, criteria en weging om te bepalen wat ‘gezond’, ‘diervriendelijk’, ‘goed voor de natuur’, ‘duurzaam’ e.d. precies betekenen.

Samenwerking en transparantie

Dit keurmerk zal moeten worden onderhouden door organisaties, bedrijven en burgers gezamenlijk. Net als de FDA in de VS zullen wij alle partijen uitnodigen om bij te dragen met factoren, criteria en weging om te bepalen wat ‘gezond’, ‘diervriendelijk’, ‘goed voor de natuur’ e.d. precies betekent.  Daarin kunnen bijv. ook uitbuiting in derde wereldlanden worden opgenomen. Ook de uitkomsten van Radar, Keuringsdienst van Waarde, nieuws, wetenschappelijk onderzoeken en reviews van burgers kunnen worden verwerkt; elk met een eigen bijdrage en weging.

Voedsel = Waren

Recent onderzoek (Consumentenbond) heeft laten zien dat er nog veel te veel wordt gesjoemeld met het voedsel dat wij eten. Het gaat dan niet alleen om vlees, maar ook om bijv. honing, olijfolie, oregano, kabeljauw e.a. Het motief is simpel: lagere inkoop voor de producent en dus meer winst. Deze situatie duurt al veel te lang. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) bewaakt de veiligheid van producten voor consumenten. Deze NVWA is hierin veel te laks en afwachtend.

De voedselschandalen in het verleden hebben duidelijk gemaakt dat wetgeving ook tekort schiet. Als een vleeshandelaar paardenvlees met medicijnenresten verwerkt, of paardenvlees van onbekende herkomst verwerkt, dan is dat een economisch delict. Wij zeggen daarentegen: dit is het doelbewust schade toebrengen aan mensen, dan wel het risico accepteren dat er schade ontstaat. En daarmee is het een zaak voor het strafrecht.

Organisaties nu

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) is een onafhankelijke toezichthouder die zich sterk maakt voor consumenten en bedrijven. ACM houdt toezicht op de mededinging, een aantal specifieke sectoren en het consumentenrecht. Met als doel een gelijk speelveld met bedrijven die zich aan de regels houden, en goedgeïnformeerde consumenten die voor hun recht opkomen. ………. Telecom, vervoer, post en energie: ACM stelt regels op voor de markten voor telecommunicatie, vervoer, post en energie. Dit doen we omdat concurrentie in deze sectoren niet vanzelf gaat. Met deze regels willen wij ook de betaalbaarheid, kwaliteit en beschikbaarheid van producten en diensten garanderen. Tot slot houden we toezicht op zorgaanbieders die willen samenwerken.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt de veiligheid van ons voedsel in de gaten. Daarvoor zijn wetten en regels opgesteld. De NVWA controleert of bedrijven die zich met eten bezig houden zich aan de wetten en regels houden. De NVWA valt onder het ministerie van Economische Zaken (EZ). Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is de tweede opdrachtgever van de organisatie.
Wat ons betreft komt de NVWA onder Volksgezondheid, Welzijn en Sport te vallen. Die heeft de hoogste prioriteit voor de invloed op gezondheid en welzijn van mensen.