Deltaplan Duurzaamheid 3: Energie, wonen, werk, vervoer

Inleiding algemeen

Er wordt veel gesproken over duurzaamheid in Nederland, maar te weinig gedaan. Partij Helder vindt dat de omslag naar een duurzame samenleving veel krachtiger en sneller en met meer draagvlak moet worden opgepakt. Het Klimaatakkoord is helaas iets van de Polder gebleven, en blijft nu een eigen agenda gehad te hebben (bijv. geen kernenergie) en de lasten worden verdeeld over iedereen behalve de grote bedrijven. Daarnaast is er geen enkele poging gedaan om er burgers bij te betrekken.

Onze definitie van Duurzaamheid gaat uit van het evenwicht tussen de belangen van mensen, dieren en natuur & milieu. En dan op de korte en de lange termijn, en hier en in de landen waar onze grondstoffen en producten vandaan komen.

Deltaplan duurzaamheid

In ons Deltaplan beschrijven we de spelregels en maatregelen die nodig zijn om in Nederland op de korte en lange termijn een evenwicht te krijgen en onderhouden tussen de belangen van mensen, dieren en milieu. Het gaat om een programma waarin echt wordt samen gewerkt door burgers, bedrijven en organisaties en de overheid.

En dat Deltaplan moet leveren: overzicht, samenhang, prioritering en verantwoording, met daarbij vooral duidelijkheid op de lange termijn. Het biedt helderheid en zekerheid waardoor burgers weten waar ze aan toe zijn en bedrijven weten hoe zij de overgang naar een duurzaam bedrijf kunnen maken.

Draagvlak

Om dit te laten lukken is het misschien wel het allerbelangrijkst dat we met elkaar een goede samenwerking moeten zien te vinden van alle betrokken partijen, met een goede mix van centrale regie en lokale belangen, en toch vaart te maken!

Inhoud van ons Deltaplan

Ons Deltaplan Duurzaamheid bevat de volgende onderdelen

• 1 Nederland Duurzaam: noodzaak en draagvlak
• 2 Deltaplan Duurzaamheid: het plan zelf en onze visie
• 3 Energie, wonen, werk, vervoer
• 4 Dieren: vrienden en voedsel
• 5 Water
• 6 Natuur en milieu
• 7 Landbouw en veeteelt
• 8 Duurzaamheid en geld

Inleiding Hoofdstuk 3

In dit hoofdstuk gaat het allereerst om onze energiebronnen, en het afscheid nemen van de fossiele bronnen en het opwekken van duurzamere soorten energie. En vervolgens om de toepassing van die duurzamere energie bij wonen, werken en vervoer. Naast de noodzakelijke maatregelen op het gebied van energiebesparing door isolatie zal ook ons eigen gedrag aan bod komen, bijvoorbeeld bij autorijden en vliegen.

Energie

Fossiele brandstoffen

Energie uit fossiele brandstoffen als kolen, olie en gas neemt nog het overgrote deel in van onze energievoorziening. Dat aandeel zal zo snel mogelijk minder moeten worden, en de schadelijke effecten zullen in de tussentijd zo snel mogelijk zoveel mogelijk moeten worden geneutraliseerd.

Kolen – afbouwen

Volgens het Klimaatakkoord sluiten alle kolencentrales in 2030. Partij Helder wil onderzoeken wat er mogelijk is om centrales eerder te sluiten, en tegelijkertijd zoveel mogelijk bij die centrales te doen met CO2 opvang en -opslag.

Gas – geleidelijk afbouwen naar aardgasvrij, of aardgasarm waar dat een betere optie is

Ook gas willen we zo snel mogelijk zo min mogelijk gaan gebruiken, maar het is gedurende de overgangsperiode onder bepaalde omstandigheden de ‘minste van alle kwaden’. Gas levert bijvoorbeeld minder CO2 op dan biomassa, dat nu zo populair is en sterk gesubsidieerd wordt.

Bij gebruik van gas voor energie- of warmteproductie, zeker op grote schaal, moet zoveel mogelijk worden ingezet op CO2-opvang en -opslag. Onderzoek naar de haalbaarheid en wenselijkheid daarvan bij energiecentrales en grote bedrijven zal versneld moeten worden uitgevoerd.

Kortom: het is beter om eerst maar eens te beginnen met ‘gasvrij’ bij alle nieuwe huizen of alle huizen die erg goed te isoleren zijn en wijken waar warmtenetten kunnen worden aangelegd o.b.v. duurzame energie. In alle andere andere gevallen is ‘gasarm’ waarschijnlijk de meest duurzame oplossing.

NB: hieronder stellen wij voor om vanaf 2021 hoge minimum eisen te stellen aan de HR ketels die in Nederland verkocht en geïnstalleerd mogen worden, zodat alle huizen die voorlopig nog niet aan de beurt zijn voor een warmtenet of andere oplossing in ieder geval een CV ketel met een echt ‘Hoog Rendement’.

Andere brandstoffen

Zonnepanelen en zonneboilers

Verplicht maken op alle nieuwe of zwaar te verbouwen gebouwen; innovatieve vormen als zonnepanelen in de vorm van dakpannen en ramen verder ontwikkelen.

Wind

De capaciteit voor windenergie zal op zee sterk uitbreiden, conform ook de plannen van de EU. Op land alleen uitbreiden waar dat optimaal is (agrarische en water-zones).

Waterstof

Anders dan aardgas, zonne-energie of windenergie vind je waterstof niet in de vrije natuur, maar moet je het maken. Maar als het eenmaal is gemaakt kun je het gebruiken als brandstof, die je kunt vervoeren en ergens anders gebruiken. De productie kan zonder het milieu te belasten, bijvoorbeeld met windenergie, alleen gebeurt dat nog maar weinig. Want bij 95 procent van de waterstof die de industrie produceert, wordt voor de productie aardgas gebruikt en dus komt er CO2 vrij.

Grijze, blauwe en groene waterstof

Vanwege die verschillende energiebronnen voor de productie van waterstof wordt er onderscheid gemaakt in de volgende soorten waterstof:

• Grijze waterstof wordt tot nu toe vooral gemaakt met aardgas. Daarbij komt CO2 vrij.
• Bij blauwe waterstof is de bron nog steeds aardgas, maar wordt de CO2 eruit gehaald en onder de grond opgeslagen.
• Bij groene waterstof is de energiebron geen aardgas, maar bijvoorbeeld windenergie. Bij deze variant komt dus helemaal geen CO2 meer vrij, maar het kost wel veel duurzame energie om het te maken. Het is mogelijk daarvoor ook de ‘overproductie’ van de productie van elektriciteit te gebruiken, maar dat komt natuurlijk lang niet altijd voor.

In alle gevallen wordt de waterstof dus eerst geproduceerd, en kan dan meteen worden gebruikt, maar zal meestal worden vervoerd en op een andere plaats als energiebron worden gebruikt. Op plekken of bij hoeveelheden waar batterijen niet goed werken, zou je dus waterstof daarvoor kunnen gebruiken. De toepassing, los van de geschiktheid is breed; het is bijvoorbeeld ook geschikt voor zwaardere industrie en zwaar vervoer.

Partij Helder is van mening dat we het, grofweg gezegd, ook daarbij moeten houden. De EU is erg voor het uitbreiden van het gebruik van waterstof, maar dat is tegelijkertijd voor Nederland volgens diezelfde EU voorlopig niet haalbaar omdat we niet genoeg groene energie daarvoor hebben.

Conclusie waterstof

• Alleen groene waterstof en tijdelijk nog blauwe waterstof; grijze waterstof (dus zonder CO2 opslag) is geen optie.
• Waterstof wel als brandstof voor grote bedrijven in industrie
• Waterstof wel voor grote vervoermiddelen als bussen, vrachtwagens, binnenvaart en vliegtuigen; mogelijk ook bestelbussen
• Waterstof niet als vervanger van benzine of diesel voor personenwagens
• Waterstof niet voor verwarming voor woonhuizen
• Productie van waterstof? Niet ten koste van beschikbare groene energie of met bruine energie (Brussel), en dus zal het moeten gaan om waterstoffabrieken in bijv. Afrika (waarover al gesproken wordt in Duitsland).

Kernenergie: onderzoeken en indien mogelijk zo snel mogelijk doen

Kernenergie bevat allerlei mitsen en maren, maar we hebben in ieder geval geen tijd meer om het af te wijzen op principiële of traditionele gronden.  Als het technisch gezien haalbaar is (en dus veilig, ook de opslag) en op de lange termijn financieel acceptabel is, dan zullen we het moeten doen.

Geen vluchtheuvel en geen oplossing voor alles

Overigens is kernenenergie geen vluchtheuvel voor bijvoorbeeld rechtse partijen die hopen daarmee de onaangenamere maatregelen te kunnen voorkomen, zoals rekening rijden of minder vlees eten. En ook komt kernenergie niet in de plaats van de overige duurzame energiemaatregelen, alsof we met een paar kleine kerncentrales wel de lusten zouden hebben en niet de lasten. Het gaat om de mix van misschien wel 10 verschillende energiebronnen waarop we allemaal moeten inzetten.

Geothermie

Geothermie, het gebruiken van de warmte uit de aarde, wordt al gebruikt bij kassen en andere locaties. We zullen dit versneld moeten inzetten voor grote bedrijven of de genoemde woon- of werkclusters.

Biobrandstoffen

Algemeen

Biobrandstof is een verzamelnaam voor brandstoffen die zijn gemaakt uit biomassa. Er zijn verschillende soorten, zoals biodiesel, bio-ethanol, biogas of bio-butanol. Biobrandstoffen worden gemaakt uit plantaardig materiaal of uit afval. Een belangrijke reden voor de productie van biobrandstoffen, is dat ze beter zouden zijn voor het klimaat dan hun fossiele tegenhangers. Bij de verbranding van biobrandstof komt alleen wel – net als bij benzine en diesel – koolstofdioxide (CO₂) vrij. Maar de gewassen waar biobrandstof uit wordt gemaakt, hebben die CO₂ eerder al via fotosynthese uit de lucht gehaald. Bij de verbranding van biobrandstof komt dus netto minder CO₂ in de atmosfeer, dus dat lijkt wel positief. Maar de vraag is: moeten we hier grootscheeps op inzetten als er toch CO2 vrijkomt? En hoe duurzaam is het biologische materiaal gemaakt en vervoerd?

In 2019 werd 27 procent van de duurzame elektriciteit opgewekt uit biomassa en 77 procent van de duurzame warmte kwam uit biomassa. Bij de verbranding van hout blijkt alleen netto meer CO2-uitstoot vrij te komen dan bij verbranding van kolen en gas. En het is te laat om nieuw hout voor energie in te zetten, want we hebben de tijd niet meer hout te verbranden en vervolgens bomen twintig, veertig jaar te laten groeien om de CO₂ weer uit de lucht te halen. We moeten juist bomen erbíj planten.  Daarnaast is de verbranding slecht voor de luchtkwaliteit. Bij de verbranding van biomassa komt namelijk ook fijnstof vrij.

Biobrandstoffen uit afval: alleen onder duurzame voorwaarden

Biobrandstoffen uit afval dat toch al ontstaan is, is een goed idee, maar alleen als het duurzaam verbrand wordt, incl. afvang van CO2 en stikstof. En er is een risicovolle afhankelijkheid van afval, want als we onze circulaire doelstellingen halen dan komt dat er steeds minder.

Biobrandstoffen uit plantaardig materiaal: alleen onder strenge duurzame voorwaarden

Biobrandstoffen uit plantaardig materiaal als nieuw hout e.a. liever niet, tenzij het aantoonbaar duurzaam verbouwd is (vaak in bijv. Zuid Amerika), duurzaam vervoerd is, en duurzaam verbrand wordt, incl. CO2 en fijnstof-afvang. Dat laatste betekent dat het over het algemeen alleen in grotere centrales gebruikt mag worden.

In Nederland staan meer dan 200 biomassacentrales en staan er ca. 400 gepland. Dit zijn niet alleen grote centrales die woonwijken van warmte of stroom voorzien, maar ook kleine centrales die scholen of zwembaden verwarmen. Op de planning staan nog honderden nieuwe biomassacentrales. De overheid subsidieert met miljarden de komende jaren de ombouw van kolencentrales om te bouwen tot biomassacentrales. Volgens de EASAC is deze transitie echter schadelijk voor het klimaat en een slechte besteding van publiek geld. En de overheid neemt onvoldoende regie. Partij Helder vindt dat deze ontwikkeling moet worden gestopt.

Biodiesel uit algen: wel

Uitzondering bij de biobrandstoffen zijn algen, dat geen afval is en gewoon gekweekt moeten worden. Dat kan gewoon in Nederland en is geschikt als grondstof voor biodiesel. Gebruik van algen als biobrandstof heeft als voordeel dat het niet concurreert met voedsel of ander gebruik van planten. De algen worden speciaal voor dit doel gekweekt. Algen worden nog maar op beperkte schaal gebruikt, maar zijn wel in opkomst, en worden ook onderzocht als grondstof voor brandstof voor vliegtuigen.

Biogas: wel, met duurzame verbranding

Groen gas is bewerkt biogas. Biogas ontstaat door rioolslib, mest, en groente- fruit- en tuinafval te vergisten. In grote silo’s breken bacteriën het organische materiaal af, waarbij biogas ontstaat. Haal je uit dit gas koolstofdioxide en viezigheid, dan houd je groen gas over. Dit kun je transporteren naar woningen. De productie van groen gas is goedkoper dan die van waterstof. De verbranding zal wel alsnog duurzaam moeten gebeuren!

Samenvatting & Mengpaneel: alle energiebronnen mogen, mits duurzaam en (op termijn) financieel haalbaar

Er zal een plan moeten komen met een transparante wetenschappelijk onderbouwde afweging voor alle duurzame(re) energiebronnen, met vervolgens snel investeren in een groot aantal opties. We hebben niet meer de luxe om oude stokpaardjes en taboes en principiële keuzes of onbekende lobbypartijen teveel de uitkomst te laten bepalen, om er vervolgens over een aantal jaar achter te komen dat dat trekken aan een dood paard is. Dat lijkt nu ook alweer te gebeuren bij sommige soorten waterstof en biomassa.

Het gaat om de beste mix van energiebronnen en energiemaatregelen die we met de huidige stand van zaken in technische wetenschappen, economie, gedragsleer etc. kunnen maken en vervolgens gaan doorontwikkelen richting 2050 en daarna. Het gaat daarbij dus niet om 1 of 2 stokpaardjes maar alles wat zich er voldoende voor leent.

En in die mix, een mengpaneel van energiebronnen, gaan we geleidelijk de samenstelling veranderen naar een steeds duurzamere samenstelling. En dus kernenergie onderzoeken voor de lange termijn. En ondertussen gas blijven gebruiken (en produceren waar dat veilig kan gebeuren) om geleidelijk af te bouwen en door de inkomsten deels de migratie te financieren. Onderweg zal de mix steeds worden bijgesteld

Het is te laat om niet op een hele serie paarden te wedden. De afwegingen bij nieuwere brandstoffen als biomassa en waterstof laten al zien dat er ook bronnen of toepassingen kunnen afvallen, die dan door de andere energiebronnen moeten worden goedgemaakt (of door energiebesparingen).

De mix waar Partij Helder op wil inzetten is:

• Wel, en dus investeren en uitbreiden:
  • zonne
  • wind – op zee, en op land in geschikte zones
  • biomassa – uit afval of uit 100% duurzame planten en verbranding alleen met CO2- en fijnstof afvang
  • biogas – met duurzame verbranding
  • waterstof – (groene en blauwe) voor industrie en zwaar vervoer
  • geothermie – bij grote bedrijven of woon- en werkclusters (zie Hoofstuk 2)
  • kernenergie – waarschijnlijk mogelijk, en dan bouwen voor 2030
  • gas – overgangsbron; z.s.m. alleen nog maar met hoogrendementsketels thuis en CO2 afvang bij grote bedrijven).

• Niet: wat onvoldoende bijdraagt of te vervuilend is wordt z.s.m. gestopt zoals
  • kolen
  • olie
  • biomassa uit niet-duurzame planten en zonder CO2- en fijnstof afvang
  • waterstof: grijze waterstof en groene en blauwe voor personenwagens of verwarming. Productie van blauwe of groene waterstof heeft geen prioriteit, omdat de groene energie daarvoor ontbreekt in Nederland.

Algemeen infrastructuur

Elektriciteitsnetwerk uitbreiden en upgraden

We hebben overvolle stroomnetten, waar amper nog molens of panelen op zijn aan te sluiten. Het elektriciteitsnetwerk zal verder geschikt moeten worden gemaakt voor levering door lokaal opgewekte energie en zonne- en windparken (fluctuerend) in combinatie met bijv. kernenergie (stabiel). Tegelijkertijd zal de vraag groeien met de afname van het gebruik van gas, de grotere vraag door bijv. elektrische auto’s en warmtepompen maar ook airconditioners door de toegenomen warmte in de zomers, en door de productie van groene waterstof.

Laadpalen voor elektrisch rijden uitbreiden

Het netwerk van laadpalen wordt al uitgebreid, niet alleen bij de tankstations maar ook op bedrijventerreinen, bij huizen e.a. Die ontwikkeling is al in gang gezet, maar moet nog worden versneld.

Systemen voor opslag van energie

Batterijen zullen een grote vlucht gaan nemen, en Nederland zal moeten onderzoeken hoe dit grootscheeps gebruikt kan worden om in de Nederlandse huishoudens een buffer te gaan vormen om energie te leveren als de middelen voor duurzame wind- en zonne-energie niet kunnen leveren. Daarmee zouden immers warmtepompen mogelijk worden als enige warmtebron.

Tankstations voor waterstof voor groot vervoer

Wij hebben bij waterstof alleen gekozen voor waterstof als brandstof voor groot vervoer. Het gaat dan dus om een netwerk van waterstof-tankstations voor vrachtwagens, bussen en binnenvaart en eventueel luchtvaart. Een dergelijk netwerk is veel kleiner dan dat voor personenwagens, want er hoeft maar op relatief beperkt aantal centrale distributiepunten getankt te kunnen worden.

Bedrijven en organisaties

Hier bespreken we de kort de uitgangspunten voor bedrijven en organisaties. Landbouw en veeteelt worden apart besproken in Hoofdstuk 7.

Uitgangspunt: versneld verduurzamen

We gaan hoe dan ook versneld verduurzamen met ook hier het uitgangspunt: nieuw is duurzaam, vernieuwen is zo duurzaam mogelijk. Geen uitstel meer of onnodig onderzoek, maar gewoon beginnen met de transitie. En dat doen we per sector dus dat zorgt dan meteen voor het veelgevraagde ‘gelijke speelveld’.

Uitgangspunt: circulair waar mogelijk, maar eerst slim produceren en inkopen

Bij circulariteit wordt vaak gedacht aan hergebruik van afval of reststoffen. Maar .. idealiter worden systemen zo ingericht dat 1) producten zo lang mogelijk goed blijven functioneren en 2) er zo min mogelijk grondstoffen nodig zijn, die van zo dichtbij mogelijk komen, waarbij er zo min mogelijk energieverspilling voorkomt en/of afval ontstaat.  Ook in de landbouw is dit het geval waar veel producten of onderdelen ervan goed voor consumptie of veevoeder geschikt zijn, maar daar niet terecht komen door hun onregelmatige vorm of culinaire tradities (40% van de bloemkoolplant wordt gegeten).

Alle rest-energie wordt zoveel mogelijk opnieuw gebruikt in het eigen systeem, of gebruikt voor het opwekken van warmte, of opgeslagen in accu’s of gebruikt voor de productie van waterstof en/of biogas, al dan niet met eigen reststoffen. De energie die wordt ingekocht of gemaakt is zoveel mogelijk tot 100% duurzame energie.

Als er dan toch afval ontstaat, dan worden grondstoffen zo goed mogelijk steeds hergebruikt, door het bedrijf zelf of derden (bijv. als veevoer of in de bouw). Maar de balans voor hergebruik van grondstoffen moet niet doorslaan naar hergebruik ‘koste wat het kost’, omdat dat dan uiteindelijk minder duurzaam kan zijn dan het afval bijvoorbeeld duurzaam te verbranden (biomassa) of tot compost te verwerken e.d.

Bedrijven – Vervoer

• Zakelijk vervoer: bestelauto’s van web platforms, supermarkten e.a. worden verplicht elektrisch. Parallel worden de ophaallocaties (in de te ontwikkelen dorps- en wijkcentra) sterk uitgebreid, en wordt het aan de deur afleveren ‘tenzij’ of met een extra milieubelasting.
• Belastingen: over de lucht- en scheepvaart staan geen afspraken in het Klimaatakkoord. Wij willen dat wel doen of bevorderen door in de EU aan te dringen op een gelijke heffingen op brandstof en CO2 uitstoot, en een vervoersbelasting op vracht over land, zee of door de lucht
• Netwerk voor vrachtvervoer: en om dezelfde reden willen wij in de EU aandringen op de uitbreiding en efficiënter maken van het netwerk voor vrachtvervoer per trein en binnenvaart
• Duurzame brandstoffen: ontwikkelingen met groene waterstof of biobrandstof (algen) versnellen om te zorgen voor groene vervangers van diesel, benzine en kerosine voor OV-bussen, vrachtwagens, mogelijk dieseltreinen, vliegtuigen en (binnen)scheepvaart.

Uitgangspunt: burgers en bedrijven gaan eerlijk samen delen

Bedrijven gaan allemaal een vergelijkbare energie-prijs en -belasting betalen als burgers al doen (dat is nu niet het geval). Als een bedrijf meer verbruikt, dan betaalt het meer, net als burgers. En omdat het relatief goedkoper is voor bedrijven om energiebesparingen te realiseren, wordt dat voor hen ook aantrekkelijker, want ze besparen meer door de hogere energieprijs. De verhoging gaat stapsgewijs binnen 3 jaar zodat er tijd is om maatregelen te nemen.

Wonen

We hebben het dan over een isoleren in combinatie met een warmtepomp, zonnepanelen, zonneboiler en energieopslag, al dan niet gedeeld met anderen en een gemeenschappelijk warmtenet van een coöperatie of wijk.

Huizen – isoleren en energieopwekking

Toepassing en financiering van maatregelen #

• Nieuwe huizen: isoleren tot hoogste norm
• Bestaande huizen isoleren tot hoogste norm die klimaatrendabel is
  • beginnen met de slechtst geïsoleerde huizen
  • en eenvoudig uit te voeren isolatie bij grote groepen huizen of wijken of bij structurele verbouwingen

Verwarming en koken

Gas voor koken en verwarming gaan we als volgt doen:

• Warmtenetten die worden aangelegd door gemeenten worden aangemoedigd, maar alleen in combinatie met isolatiemaatregelen en veel aandacht voor positie van burgers (afhankelijkheid van leverancier en van (kwaliteit en snelheid van) gemeente
• Elk nieuw huis wordt gasvrij, en optimaal geïsoleerd (zie hierboven)
• Elk recent huis wordt gasvrij gemaakt, en optimaal geïsoleerd (zie hierboven)
• Elk ouder of moeilijk te isoleren huis wordt in ieder geval gasarm gemaakt
• Bij alle grote verbouwingen waar een vergunning voor noodzakelijk is worden isolatiemaatregelen en de overgang naar gasvrij of gasarm verplicht
• HR ketels met een hoge efficiency worden verplicht, en dus worden minder efficiënte ketels verboden. Het gaat in ieder geval om de aanschaf van nieuwe ketels en de tweedehandsverkoop daarvan. Ook bij slecht geïsoleerde woningen en bedrijven, wordt het gas dan iedereen geval efficiënt in warmte omgezet.
• Gasstellen en gasfornuizen worden verboden; alleen koken op elektra is straks nog mogelijk.

Energieopwekking in huis – elektriciteit

Zonnepanelen en zonneboilers

Zonnepanelen en zonneboilers worden vanaf nu langdurig gesubsidieerd, met ruime budgetten (en dus niet potjes die al halverwege het jaar op zijn) Het ‘salderen‘ (eigenaar betalen voor geleverde energie) zal worden verlengd van 2023 (huidige einddatum) tot 2040. Onderwerp van discussie is nog de betaalbaarheid van de regeling, en dan niet de einddatum van de saldering maar de hoogte van de prijs per kilowatt.

Warmtepomp

De toepassing van warmtepompen zal worden gestimuleerd. Er zal daarbij dan wel moeten worden toegewerkt naar 100% duurzame elektriciteit als energiebron. De combinatie met de

Opslag van energie in huis

In de komende tien jaar zal de ontwikkeling van grote batterijen waarschijnlijk een grote vlucht nemen en dan zal veel opgewekte groene elektriciteit in huis of lokaal worden opgeslagen en dus niet worden terug geleverd. Het voordeel is dan dat het percentage huizen dat zonder gas kan en alleen maar elektriciteit nodig heeft nog veel groter. De energielevering is dan immers niet meer afhankelijk van al dan niet voldoende aanwezige zon of wind. De energie kan dan ook intern geleverd worden als het donker is en windstil. Partij Helder wil daarom investeren in opslag van energie dichtbij of in huis, per huis of gezamenlijk in de buurt.

NB: er zijn nieuwe energiemarkten in opkomst, waarvan de ontwikkeling moet worden afgewacht.

Subsidies en hypotheken

• Naast de duurzame leningen blijven er subsidies, waar een terechte aanvraag altijd wordt gehonoreerd (en de potjes dus niet opraken). Wel zal er bij gebleken duurzaam gedrag extra worden gesubsidieerd, en omgekeerd. Achterstallig onderhoud wordt maar deels gesubsidieerd.
• Hypotheken: naast een bouwdepot is het mogelijk om ook een ‘duurzaamheids-depot’ een verplicht onderdeel maken van alle hypotheken.

Vervoer

OV, snelbussen, spoor in NL, spoor in EU, en de fiets

De verschillende vervoersmiddelen worden nu in de klimaatplannen te veel op zich staand behandeld Het gaat ons om de samenhang tussen de verschillende vervoersmiddelen, en niet alleen het middel zelf. Uiteindelijk zal elke burger en elk bedrijf zo goedkoop en efficiënt mogelijk van A naar B willen, of dat nou voor werk is of voor plezier. En daarbij gaat het dus om de optimale combinatie.

Het Klimaatakkoord zegt vreemd genoeg weinig over het spoor of snelbussen. Voor het OV blijft het bij bestaande plannen en er komen extra fietsenstellingen. Dat vinden wij een gemiste kans.

Onze algemene maatregelen zijn:

• prijzen OV: de prijzen van het OV gaan omlaag (en dit wordt op termijn mogelijk gratis)
• fietsenstallingen worden inderdaad uitgebreid (Klimaatakkoord)
• snelbussen: er komen meer snelbussen tussen woonkernen en bedrijventerreinen, met waar nodig aparte file-rijbanen daarvoor.
• spoor: er zal wel worden geïnvesteerd in het spoor om de trein als alternatief voor zoveel mogelijk mensen aantrekkelijk te maken (Klimaatakkoord niet). Er komen dus verbeteringen en uitbreidingen. Ook zal de aanleg van en aansluiting op hogesnelheidslijnen worden versneld.

Hogesnelheidslijnen in Europa uitbreiden en hyperloop ontwikkelen

Partij Helder: Investeringen in hoge snelheidslijnen en werk/slaaptreinen naar belangrijkste steden in West Europa, zowel voor werk als voor toerisme. Door vliegtaks en subsidies voor de duurzamere treinen zal op een groot aantal afstanden de prijs/reistijd verhouding gunstiger moeten worden voor de trein.

• In Europa gaan wij aandringen op de uitbreiding en het efficiënter maken van het netwerk van hoge snelheidstreinen en slaaptreinen in Europa voor personenvervoer
• Deze verbeteringen zullen het makkelijker maken voor bestaande reizigers. Als dit een succes is dan zal de vraag groeien, waardoor de uitbreiding misschien nog zal moeten groeien.
• En in dat kader: hyperloop testtrajecten worden aangelegd en de verdere ontwikkeling wordt gestimuleerd. Deze kunnen mogelijk op termijn gaan dienen als aanvulling bij hoge snelheidslijnen en werk/slaaptreinen. De traces voor de hoge snelheidslijnen moeten mogelijk meteen ook geschikt worden gemaakt voor hyperloop treinen.

Vervoer / Vliegen

Vliegbelasting

Er komt een klimaatbelasting op tickets, waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen korte en lange reizen en de frequentie daarvan.

• Ook hier ‘true cost, true pricing’, dus vliegtickets krijgen een prijs inclusief alle kosten voor gezondheids- en milieukosten van vliegtuigen, vliegvelden, vervoer en productie van brandstoffen en de maatregelen om de CO2 uitstoot te neutraliseren.
• Ook hier lasten en lusten gelijk verdelen, dus veel-vliegers, zakelijk vliegen en korte vluchten waar een redelijk alternatief is krijgen een hogere belasting. Op termijn worden deze korte vluchten vanaf Nederlandse vliegvelden verboden.

Alternatief: vergelijkbaar vervoer per trein

Daarvoor moeten er dan wel goedkope of aantrekkelijker alternatieven aangeboden worden (bijv. een niet veel duurdere trein die tot in centrum van de bestemming loopt, met ongeveer dezelfde reistijd). En hoge snelheidslijnen en slaaptreinen aanbieden waar mogelijk en die waar nodig (in redelijke mate) minimaal evenveel subsidiëren als dat nu met vliegtuigen en vliegvelden gebeurt.

Trees for travel: niet nodig, beter vliegbelasting

Klimaatcompensatie van vliegen, ‘trees for travel’, is te onzeker v.w.b. de zeer langdurige opslag van de door de bomen vastgelegde CO2. De mogelijkheid ligt op de loer dat de bomen namelijk alsnog gekapt worden. Beter is te zorgen dat er sowieso minder wordt gevlogen en dat er wordt geïnvesteerd in duurzamere vliegtuigen en duurzamere alternatieven als de trein.

Vliegvelden

Wat we in Hoofdstuk 1 hebben besproken: Nederland is een klein land. Niet alleen die gigantische windmolen maar ook dat vliegveld liggen al snel in iemands achtertuin. Een voorbeeld: om vanuit het buitenland te kunnen landen op vliegveld Lelystad volgen vliegtuigen laagvliegroutes over maar liefst 6 provincies! En dus zijn al die vliegvelden die ons kleine landje heeft ook terecht een bron van discussie. De een zijn vakantievlucht is de ander zijn verminderde gezondheid door uitstoot of geluidsoverlast.

Helaas hebben recente VVD-coalities laten zien dat ze schaamteloos gebruik maken ‘cijfer-gerommel’ om de stijging van het aantal vliegbewegingen goedgekeurd te krijgen. Het draagvlak daalt daarom gestaag.

Onze maatregelen zijn als volgt:

• alle metingen, analyses en rapportages worden openbaar, en transparant en onafhankelijk uitgevoerd.
• niet alleen belangen van de economie maar ook de effecten op gezondheid, dieren en milieu spelen daarin altijd mee.
• Schiphol krijgt, indien nog nodig, Schiphol-in-zee
• Lelystad gaat niet open, vanwege genoemde nadelen.

Alternatieven voor de huidige vliegtuigen ?

Er wordt nu al wat bijgemengd met biobrandstoffen, maar de hoeveelheid vliegbewegingen in ons kleine landje maken dat dat volstrekt onvoldoende is. Er wordt gesproken over vliegtuigen op waterstof of elektrische vliegtuigen, maar die ontwikkeling zal nog lang op zich laten wachten. En het gaat daarbij dan niet alleen om de uitstoot maar ook om het geluid. Mocht die ontwikkeling zich doorzetten, dan zal dat nog tientallen jaren duren en dan zullen op termijn maatregelen genomen moeten worden.

Auto

In het algemeen: kleine en middelgrote elektrische auto’s

Het uitgangspunt is dat kleine en middelgrote elektrische auto’s worden gestimuleerd. Grote modellen, ook elektrisch, worden ontmoedigd, want of ze gebruiken veel diesel of benzine of ze gebruiken veel duurzame energie.

Waterstof niet voor personenauto’s

Waterstof is ook een optie, en dat is vooral aantrekkelijk voor de grotere grotere personenwagens. Zij hebben immers meer energie nodig voor een bepaald bereik en als ze dan meer moeten ‘bijtanken’, dan is waterstof handig omdat dat veel sneller te tanken is dan de batterij met elektriciteit is op te laden. Partij Helder vindt alleen dat er geen infrastructuur moet worden aangelegd die alleen voor grotere personenwagens relevant is.

Rekening rijden

Wat is rekening rijden?

Rekening rijden is betalen per kilometer afhankelijk van het tijdstip, de locatie en de CO2-uitstoot van je auto waarin je rijdt. Dus: wie het meest vervuilt en bijdraagt aan files of verkeer in het algemeen betaalt meer.

Rekening rijden is pas eerlijk als er alternatieven zijn

Toch vinden wij rekeningrijden pas een goed plan als het ‘eerlijk’ is. Want mensen betalen al meer accijns op brandstof, een hogere autoverzekering, en er is onvoldoende Openbaar Vervoer (zeker buiten de Randstad) en er zijn onvoldoende woningen. Daarnaast is eerder of later werken niet altijd mogelijk, en de hogere CO2 uitstoot wordt al verrekend in de brandstof en de bijtelling. Wel vinden we het ‘onderzoek’ uit het Klimaatakkoord een gewone vertragingstruc om de huidige coalitie geen electorale problemen te laten krijgen.

Maar als ook Partij Helder voor rekening rijden is, dan hebben kleine en middelgrote elektrische auto’s weer voordeel op grote en niet-electrische auto’s.

Partij Helder over rekening rijden

• Partij Helder is alleen voor rekeningrijden als er
  • duurzamere alternatieven zijn voor vergelijkbare prijs, dus bijv. als er elektrische modellen zijn of snelbussen van woonkernen naar bedrijventerreinen
  • afspraken komen met bedrijven over flexibele werktijden (file-vermijden)
  • voldoende woningen zijn op een redelijke afstand van waar mensen werken (bedrijvenclusters)
  • rekening houdend hoe er al wordt afgerekend met diezelfde autobezitter via de accijns en de bijtelling (zie hieronder)
• Fase 1: Rekening rijden niet weer onderzoeken maar beginnen met invoeren, maar alleen voor diesel- en grotere benzineauto’s; zakelijke bijtelling omhoog voor alle grote zware modellen, dus ook de elektrische.
• Fase 2: Rekening rijden voor middelgrote benzineauto’s, maar pas als er voldoende vergelijkbare elektrische alternatieven zijn.
• Fase 3: Rekening rijden voor kleine benzineauto’s, maar pas als er voldoende vergelijkbare elektrische alternatieven zijn.

Subsidies, accijns, bijtelling

• Accijns op diesel en benzine wordt versneld verhoogd maar wel afhankelijk van de beschikbaarheid van duurzamere alternatieven (zie ook hierboven).
• Subsidies blijven, maar alleen voor de aankoop van middenmaat- en kleine elektrische auto’s of hybride wagens waar ‘elektrisch’ gebruik eenvoudig aangetoond kan worden
  • Niet elektrische auto’s en daarbinnen kleine en middenmodellen worden pas duurder (door afbouw subsidies) als er betaalbare alternatieven zijn (anders dan Klimaatakkoord). Van grotere auto’s wordt subsidies snel afgebouwd.
  • Maar de subsidiepot moet groter, en ook hier dus  voldoende groot zijn om zoveel mogelijk autobezitters de overstap te laten maken. Daarnaast moet deze eerlijk verdeeld worden over gewone kopers en lease-auto’s.
• Bijtelling van alle grote en niet duurzame auto’s gaat omhoog
  • Grote auto’s: omhoog, elektrisch of niet
  • Vanaf middelgrote auto’s: kleinere stijging, maar pas zodra er voldoende betaalbaar aanbod van duurzame auto’s is
  • Kleine nieuwe auto’s alleen indien nodig (bestaande auto’s geleidelijk)

Bronnen en reacties

Bronnen

Dit is ons concept Deltaplan Duurzaamheid. Bij ons Programma gaat het om het op korte termijn vaststellen van onze ideeën. We hebben vrijelijk geleend uit de websites van Milieucentraal, Wikipedia, samenvattingen van het Klimaatakkoord, reacties daarop, publicaties van de heer Bezemer in De Groene, het plan Fresco/Veerman voor een agrarische hoofdstructuur, en de New Deal met de boeren (College van Rijksadviseurs – Berno Strootman), Wikipedia Duurzame landbouw, Biologische landbouw, Kringlooplandbouw, VEH artikelen over energiebronnen, en documenten en berichten over het Klimaatakkoord en de maatregelen van de regering.

We willen de auteurs van bovengenoemde publicaties niet te kort doen, maar hebben er voor gekozen om niet bij elk citaat te verwijzen naar een specifieke bron. De teksten die we overgenomen hebben zijn daarnaast voor onze rekening in de zin dat wij verantwoordelijk zijn voor het gebruik en de, mogelijk foutieve, vertaling naar ons Programma.

Reacties

Het is geschreven door gewone burgers die vinden dat het niet snel genoeg gaat met de overgang naar een duurzame samenleving. We zijn nog geen specialisten in duurzaamheid, brandstoffen, energieopwekking, dierenrechten of natuurgebieden etcetera. En daarom: heeft u opmerkingen of correcties: uw reactie via ons contactformulier zijn meer dan welkom!