Deltaplan Duurzaamheid 1: Noodzaak

Deltaplan Duurzaamheid 1: noodzaak en draagvlak

Inleiding algemeen

Er wordt veel gesproken over duurzaamheid in Nederland, maar te weinig gedaan. Partij Helder vindt dat de omslag naar een duurzame samenleving veel krachtiger en sneller en met meer draagvlak moet worden opgepakt. Het Klimaatakkoord is helaas iets van de Polder gebleven, en blijft nu een eigen agenda gehad te hebben (bijv. geen kernenergie) en de lasten worden verdeeld over iedereen behalve de grote bedrijven. Daarnaast is er geen enkele poging gedaan om er burgers bij te betrekken.

Onze definitie van Duurzaamheid gaat uit van het evenwicht tussen de belangen van mensen, dieren en natuur & milieu. En dan op de korte en de lange termijn, en hier en in de landen waar onze grondstoffen en producten vandaan komen.

Deltaplan duurzaamheid

In ons Deltaplan beschrijven we de spelregels en maatregelen die nodig zijn om in Nederland op de korte en lange termijn een evenwicht te krijgen en onderhouden tussen de belangen van mensen, dieren en milieu. Het gaat om een programma waarin echt wordt samen gewerkt door burgers, bedrijven en organisaties en de overheid.

En dat Deltaplan moet leveren: overzicht, samenhang, prioritering en verantwoording, met daarbij vooral duidelijkheid op de lange termijn. Het biedt helderheid en zekerheid waardoor burgers weten waar ze aan toe zijn en bedrijven weten hoe zij de overgang naar een duurzaam bedrijf kunnen maken.

Draagvlak

Om dit te laten lukken is het misschien wel het allerbelangrijkst dat we met elkaar een goede samenwerking moeten zien te vinden van alle betrokken partijen, met een goede mix van centrale regie en lokale belangen, en toch vaart te maken!

Inhoud van ons Deltaplan

Ons Deltaplan Duurzaamheid bevat de volgende onderdelen

Inleiding Hoofdstuk 1: de noodzaak van een Deltaplan

Definities: duurzaamheid

Bij duurzaamheid wordt vaak gesproken over het klimaat of over de natuur, of over de landbouw en de invloed op mensen. ‘Dieren’ komen er meestal niet in voor. Onze definitie gaat uit van het evenwicht tussen de belangen van mensen, dieren en natuur & milieu. En dan op de korte en de lange termijn, en hier en in de landen waar onze grondstoffen en producten vandaan komen.

De belangrijkste reden hiervoor is dat daar ook de oplossing ligt. Alleen maatregelen of oplossingen die met alle 3 rekening houden, hebben op de lange termijn zin. En nog los van morele en andere afwegingen. “Niemand wordt ’s ochtends wakker wordt met het idee: ‘Laten we vandaag eens het klimaat om zeep helpen, wat kleuters in Zuidoost-Azië aan het werk zetten en het grondwater vergiftigen met landbouwchemicaliën.’ En toch gebeurt het. Iedere dag en op grote schaal. Hoe is het mogelijk dat onze economie werkt op een manier die geen mens op aarde zich wenst?” Volkert Engelsman – CEO Eosta

Dieren worden vaak apart behandeld, los van milieu of duurzaamheid. Bij ons zijn dieren een integraal onderdeel van ons plan. Niet alleen vanwege de herkomst en samenstelling van het dierenvlees in onze voeding, maar ook vanwege de luchtkwaliteit van de gebieden rondom de megastallen, de stikstof in het milieu, en natuurlijk gewoon vanuit een moreel oogpunt. En daar hoort ook bij hoe we omgaan met huisdieren en dieren in het wild.

Nederland duurzamer inrichten is ook lastig!

We lopen elkaar in Nederland al snel in de weg: huizen bouwen, boerenbedrijf, luchtkwaliteit etc. En voor wat betreft de afweging tussen huizenbouw, bedrijven, landbouw, natuur en dieren, is het dus ook wel lastig in Nederland. Een belangrijk verschil met een aantal landen om ons heen, is dat Nederland een klein en dichtbevolkt land is. De landbouw neemt bijvoorbeeld de helft van het Nederlandse grondgebied in beslag en drukt dus een zware stempel op die omgeving. En menselijke-, economische- (w.o. agrarische) en natuur-belangen botsen er dus bijna per definitie.

Een windmolen staat al gauw in iemands achtertuin, een varkensstal beïnvloedt de luchtkwaliteit van een dorp, en de stikstofuitstoot in de natuur beperkt de bouw. De wat ons betreft meer dan terechte demonstraties van boeren en bouwers in de herfst van 2019 en nu ook weer zijn een teken van die botsende belangen. En ook de vliegvelden zijn een bron van discussie in ons kleine landje. Want de een zijn vakantievlucht is de ander zijn verminderde gezondheid door uitstoot of geluidsoverlast.

Noodzaak

We moeten nou eenmaal iets met dat klimaat, zowel wereldwijd als in onze kleine landje. Wetenschappers hebben geen andere verklaring voor de huidige snelle opwarming van de aarde dan de menselijke productie van broeikasgassen, met name CO2. Klimaatverandering is een existentiële bedreiging voor Nederland want als het fout gaat zal het zeeniveau naar verwachting zo’n vijf tot negen meter zal stijgen. Daar vallen geen dijken tegen te bouwen. En ook de toegenomen warmte, de steeds heftiger stormen, de regenval en de droogte spreken boekdelen, in Nederland.. En of delen van Afrika bewoonbaar blijven is nog maar de vraag, met alle gevolgen van dien.

Gedraal en onwil

Hoe partijen echt stemmen voor klimaat | Partij HelderJe zou verwachten dat dit een probleem is dat al jaren krachtig wordt aangepakt, maar dat is niet zo. In de praktijk is het heel simpel: we tekenen graag akkoorden (Parijs, Klimaatakkoord e.a.), maar polderen net zo lang tot ze voor iedereen acceptabel zijn, en vervolgens voeren we ze niet of niet goed uit. De EU haalt Nederland ondertussen links en recht in.

De oorzaak in de afgelopen 10 jaar zijn de VVD-coalities met CDA, CU, PvdA, D66. Deze stemmen in de praktijk, op een schaal van A klimaatgunstig tot F klimaatongunstig, voor maatregelen in de categorie D. Partijen die in die coalities zitten beloven veel tijdens verkiezingen, maar zakken na de verkiezingen terug naar D of E.

Klimaatakkoord: doorpolderen tot het water ons aan de lippen staat

Er is vorig jaar een Klimaatakkoord getekend, en erna zijn er maatregelen genomen door de regering. Er is veel kritiek gekomen op het Klimaatakkoord en veel partijen als Greenpeace, Milieudefensie, Natuur & Milieu, maar ook de Groen Links en de FNV hebben het niet getekend.

De bezwaren verzameld, zijn: ambities te laag, vrijblijvend, geen beloningen en geen sancties, vooruitschuiven van bijv. rekening rijden, onvolledig, duurt te lang, transparantie ontbreekt, lastenverdeling oneerlijk, aanpak: polderen is niet geschikt en draagvlak is niet ingebakken.

Draagvlak: burgers, bedrijven, overheden

Een jaar na het Klimaatakkoord is de discussie nog te groot

Wat is er nodig om verduurzaming van op gang te brengen, bijv. van woningen? Draagvlak. En dat is er nog niet genoeg. VEH: Volgens Vereniging Eigen Huis, helpt het als de overheid duidelijkheid gaat bieden over de haalbaarheid en betaalbaarheid. Anders geen draagvlak.  “Het is hoog tijd dat de overheid de zorgen gaat wegnemen als ze wil dat we de klimaatdoelstellingen gaan halen. Ze moet de regie pakken in de discussie en eenduidige informatie verschaffen over de energiemix, over welke stappen huiseigenaren moeten zetten en wat de financiële gevolgen van bepaalde keuzes zijn.”

Burgers worden klemgezet door gemeentes en monopolie energiebedrijven

Verduurzamen is prima, maar wij zijn kritisch op de uitvoering en de betaalbaarheid. En we zien te weinig bescherming voor de consument door a) monopolie van energiebedrijven via warmtenetten (je kunt niet overstappen naar een andere leverancier), en b) verplichte lening uit het Warmtefonds voor financieel kwetsbare huiseigenaren in die wijken (risico’s en voor langere tijd financieel klem gezet).

De overheid toont zich daarbij onvoldoende als een betrouwbare, duurzame partner, zowel in uitvoering als kosten (neutraliteit). En het beleid is onsamenhangend: stimuleringsbeleid met subsidies en hogere gasbelasting, een wirwar van potjes, lege subsidiepotten, en verschillen tussen landelijke en lokale regelingen en allerlei verschillen tussen gemeenten.

VEH: “Er is een regisseur nodig en iemand die eigenaar wordt van ‘woonlastenneutraliteit’. Ook moeten huiseigenaren meer bij de lokale plannen worden betrokken. Laat ze meedenken! Ik durf te stellen dat het draagvlak vanzelf groeit als de overheid een betrouwbare gids is die haar beloftes waarmaakt. De meeste van onze leden willen stap voor stap verduurzamen, daar zullen wij ze in ieder geval bij helpen.” VEH: “Het is hoog tijd dat de overheid de zorgen gaat wegnemen als ze wil dat we de klimaatdoelstellingen gaan halen. Ze moet de regie pakken in de discussie en eenduidige informatie verschaffen over de energiemix, over welke stappen huiseigenaren moeten zetten en wat de financiële gevolgen van bepaalde keuzes zijn.”

Bedrijven

Werkgeversorganisaties, koepels en sector overleggen is het ook niet gelukt. Wel vragen veel bedrijven al jaren niet alleen om ruimte voor innovatie, maar ook om richting en leiding van de overheid en een einde aan de onzekerheid (slecht voor ieder die investeringen wil doen). Een deel van diezelfde (grote) bedrijven lobbyen alleen achter de schermen voor uitstel, extra subsidies en lage kosten voor energie of CO2 heffingen. In Nederland hebben we een typisch liberale houding en lang gedacht dat de markt het wel gaat regelen. Maar dat is dus niet zo.

Provincies, gemeenten en waterschappen

Provincies en gemeenten reageren ook te langzaam en te versnipperd. Ook binnen gemeenten zijn er wethouders met tegenstrijdige belangen bij projecten voor een bedrijventerrein of wonen of duurzame landbouw. En de Waterschappen zijn toch ook weer vooral lokaal gericht, en zijn niet in staat gebleken het grote probleem van de grondwaterstand op te lossen of in ieder geval het onderwerp hoger op de agenda te krijgen.

Overheid moet voortouw nemen

Samenvatting: het is de overheid, d.w.z. regering en politieke partijen, niet gelukt om voldoende vaart te maken. Er is wel een Klimaatakkoord gesloten met de polder (werkgevers en vakbonden) en grote bedrijven, maar die leveren te weinig op, zijn te vrijblijvend en verdelen de lasten niet eerlijk over alle partijen. En burgers zijn hierbij helemaal niet gehoord! Bedrijven, provincies, gemeenten en waterschappen is het ook niet gelukt.

Daar heb je dus een overheid voor

Maar eigenlijk is het ook logisch dat het zo niet lukt. Daar heb je tenslotte een landelijke overheid voor, om richting en spelregels bepalen die voor iedereen gelden, rekening houdend met de belangen van mensen, dieren en milieu, op de korte en de lange termijn. Binnen die speelruimte kunnen provincies, gemeenten, organisaties maar juist ook burgers bepalen en inrichten.

En als die overheid dat goed doet, dan leren en innoveren we het meest en betalen we zo min mogelijk. Maar elke verandering is moeilijk, dus diezelfde overheid is er ook voor om te zorgen dat we deze overgang, deze transitie, allemaal even leuk maar ook allemaal even vervelend vinden. Eerlijk is eerlijk.

Nu beginnen

Vanuit de klimaatontwikkelingen zowel internationaal als de milieuontwikkelingen in Nederland (bijv. stikstof, grondwaterstand), vinden wij dat we zo snel mogelijk echt moeten starten en vaart maken. De omslag naar een duurzame samenleving moet veel krachtiger en sneller worden opgepakt. Daarmee zorgen we dat het straks niet weer noodmaatregelen worden (zoals naar aanleiding van de Urgenda uitspraken). Als we er nu voor gaan, dan kunnen burgers, bedrijven, organisaties, gemeenten e.a. binnen de nationale kaders optimaal kiezen voor maatregelen die bij hen passen, en daarmee optimaal profiteren van de omslag.

Deltaplan Duurzaamheid

En daarom denken wij dat een geïntegreerd plan nodig is voor de duurzame transitie van Nederland. Een Deltaplan voor een ontwikkeling die groter is dan de ruilverkaveling die m.n. na de Tweede Wereldoorlog plaatsvond en het bouwen van de Deltawerken. Het gaat namelijk om een programma voor de voedselvoorziening en landbouw, grondwaterstand, klimaat, energie, natuur, vervoer en stedenbouw in ons kleine landje tot 2050. En daarbij moet dan ook nog rekening gehouden worden met EU- en andere internationale regels en ontwikkelingen, en natuurlijk een eerlijke verdeling van lusten en lasten voor alle betrokkenen. Geen kleine klus.

Maar we hebben geen keus, en we kunnen het ook ten goede keren. En dat kan door niet alleen in te zetten op innovatie, maar ook op een slim evenwicht tussen wetenschappelijke inzichten, een goede planning en een realistische toepassing lokaal.

Doelen

Het doel is, algemeen gesteld, een evenwicht tussen lange termijn belangen van mensen, dieren en natuur & milieu in Nederland en in de landen waar we onze (half)producten en grondstoffen vandaan halen. En dat gaan we versneld uitvoeren met steeds als uitgangspunt: zo duurzaam mogelijk, zo snel mogelijk, en zo eerlijk mogelijk. Tijdens de uitvoering willen we zoveel mogelijk leren en waar mogelijk gaan ondernemen met de vruchten van dit Deltaplan.

Bronnen en reacties

Bronnen

Dit is ons concept Deltaplan Duurzaamheid. Bij ons Programma gaat het om het op korte termijn vaststellen van onze ideeën. We hebben vrijelijk geleend uit de websites van Milieucentraal, Wikipedia, samenvattingen van het Klimaatakkoord, reacties daarop, publicaties van de heer Bezemer in De Groene, het plan Fresco/Veerman voor een agrarische hoofdstructuur, en de New Deal met de boeren (College van Rijksadviseurs – Berno Strootman), Wikipedia Duurzame landbouw, Biologische landbouw, Kringlooplandbouw, VEH artikelen over energiebronnen, en documenten en berichten over het Klimaatakkoord en de maatregelen van de regering.

We willen de auteurs van bovengenoemde publicaties niet te kort doen, maar hebben er voor gekozen om niet bij elk citaat te verwijzen naar een specifieke bron. De teksten die we overgenomen hebben zijn daarnaast voor onze rekening in de zin dat wij verantwoordelijk zijn voor het gebruik en de, mogelijk foutieve, vertaling naar ons Programma.

Reacties

Het is geschreven door gewone burgers die vinden dat het niet snel genoeg gaat met de overgang naar een duurzame samenleving. We zijn nog geen specialisten in duurzaamheid, brandstoffen, energieopwekking, dierenrechten of natuurgebieden etcetera. En daarom: heeft u opmerkingen of correcties: uw reactie via ons contactformulier zijn meer dan welkom!